de Postma boerderij, Nijemirdum 7: omke Hendrik woonde links,pake Klaas rechts
de eerste pagina: pake Klaas was niet lang
In 2009 kreeg ik de dagboekjes van pake Klaas Postma over 1944 en 1945 digitaal in handen. Het zijn kleine agenda's van twee pagina's per week. Er kan alleen maar kort en kernachtig in genoteerd worden.
Nicht Karin (Klaaske) Hendriks Postma had/heeft ze in haar bezit. Er blijken nog meer jaargangen te bestaan. Die zijn over omke Hendrik's kinderen verdeeld. Ze hadden vóór de verdeling jaren lang ergens in een hoekje gelegen. Volgens zeggen had ook omke Hendrik zulke dagboekjes bijgehouden.
Daar ik me nogal bezig had gehouden met de families Postma en de Boer in de oorlog, was dit een buitenkansje!
Hoe leefden de Postma's toen en hoe maakten ze de oorlog aan den lijve mee?
Voor hen die de directe hoofdrolspelers niet zo goed kennen:
de Postma boerderij aan de Griene Singel te Nijemirdum ligt aan de rand van het bos. Op nog geen 500 meter afstand lag het Duitse radarstation 'Eisbär' . Een verzameling bunkers. Van de Duitste luchtmachtmilitairen die hier gelegerd waren, hebben de Gaasterlanders weinig last gehad.
"Het Kamp": Eisbär
Op de boerderij woonden pake Klaas en beppe Klaaske. Van hun drie zonen woonde de middelste , omke Hendrik, er ook De oudste zoon heette Harmen en de jongste Dirk. Harmen woonde in de buurt van Wijckel. Dirk woonde in Sondel en was getrouwd met tante Aaf. Hendrik was getrouwd met tante Geeske Bultsma.
Niet te verwarren met mem Geeske, de enige dochter. Zij woonde op korte afstand in Wijckel en was getrouwd met 'meester' (zo werd hij consequent door de familie Postma genoemd) Ate de Boer, mijn heit.
Ook was er nog een koe die Geeske heette.
Omke Hendrik en tante Geeske hadden één dochtertje Klaaske (nu Karin) en bij hen was een Joods jongetje ondergedoken. Hij heette Jozef Pomeranz =(Poran momenteel) en werd Jossy genoemd.
De hoofdrolspelers; wonend op de boerderij in 1944 en 1945
pake Klaas Postma
beppe Klaaske Mulder
Hendrik Postma
Geeske Bultsma
Allereerst probeer ik aan de hand van de aantekeningen duidelijk te krijgen hoe het verloop van de oorlog in laatste twee jaren door de ogen van pake is vastgelegd. Het blijkt dat er regelmatig naar de radio werd geluisterd.
Hieronder heb ik de zaken uit de boekjes, die met de oorlog te maken hadden, letterlijk uitgetypt.
In geel soms mijn commentaar eronder.
1944
1 jan. Dirk en aaf met de kinders even geweest. Geeske naar haar ouders vandaag.
3 jan. In de nanacht veel vliegers één zware ontploffing.
Regelmatig noteert pake dat er veel 'vliegers' zijn geweest in dit oorlogsjaar.
5 februari. Jossij 12 jaar.
17 febr. Jossij naar Wijckel. jossij om 7 uur thuis.
Op 4 februari komt Betty (Bertha) de Bruin bij mijn ouders in Wijckel 'onderduiken'. Zij is ongeveer even oud als Jossij.
25 febr .Gisteren het Leeuwarder vliegveld gebommedeert.
28 febr. Jossy naar school
w.b. Jossy: zie opmerking hierboven.
1 maart. Nijmegen en nog meer plaatsen zwaar gebommedeert.
8 maart. Jossy niet lekker, niet naar school.
9 maart. Docter bij Jossy geweest erg verkouden.
10 maart. Jossy ziek. Docter er geweest.
11 maart. Jossy wat beter.Ook docter vond hem beter.
12 maart. Dirk (jongste zoon) even bij Jossy gezien.
13 maart. Jossy wel aardig. Docter niet geweest.
14 maart. Docter er geweest. Lijkt goed
16 maart. Jossy er weer af. Voor het eerst.
23 maart. Meester vergadering ik vandaag naar onze Geesche te eten. best gehad. lekker gegeten.
27 maart. Vanmiddag naar Sneek geweest. Bus vol volk.
Dit was in de beide oorlogsjaren pake's verste rit. Balk, Wijckel, Sondel en Oudemirdum bezocht hij regelmatig.
6 april. Strikwerda en Jossy naar Wijckel
7 april. Vandaag Meester en Geeske, Johan en Bertha te eten. Bertha blijft bij ons logeren een nacht of wat.
8 april. Geesche en Klaske en Jossij naar Legemar.
14 april. Berta weer vertrokken naar Wijckel.
19 mei. Berty een kies laten trekken.
Bij mem Geeske en heit Ate was een Joods meisje, Bertha (Betty) de Bruin ondergedoken. In die tijd verwachtte mem Geeske, Klaaske (Karin).
23 mei. Van nacht 2 groote bom ontploffing 9 groote gaten bij Kippenburg veel ruiten stuk.
6 juni. Volgens Radio is de invasie gekomen in sterke mate in Frankrijk. Frankrijk bezet door Engeland en amerika (Invasie)
23 juni. Beties verjaardag.
7 juli. vanmiddag. mochten wij niet in het land.
14 juli. In Sneek een N.S.B. dood geschoten. daarvoor 5 burgers doodgeschoten.
Op 12 juli werd een Sneker NSKK (chauffeur voor de Duitsers) man G. van der Kooij door het verzet ontvoerd en geliquideerd. Als represaille werden 4 Sneker ambtenaren vermoord. De latere burgemeester Rasterhoff werd ook geraakt en hield zich dood. Hij overleefde de 'Sneker Bloednacht'.
20 juli. Bom aanslag op Hitler en zijn staf.
3 aug. 80 SS en Landstormers in Balk.
5 aug. Een zoon van de Balkster Ds: doodgeschoten.
Joop Schweitzer dook onder in Elahuizen en vluchtte het land in toen hij de Duitsers zag aankomen. Hij werd op de vlucht doodgeschoten.
Hans Hauenstein, de commandant van 'Eisbär' te Sondel, protesteerde nog officieel in Balk tegen deze razzia.
2 sept. De oorlog is in België begonnen ook ons land nadert snel naar de vrijheid.
4 sept. In ons land zijn de Engelsen binnen gekomen. Het leger trekt ons land binnen.
5. sept. Het verkeer ligt stil.
Dolle Dinsdag.
6 en 7 sept. Weer stil.
8 sept. Prins Bernard in België.
9 sept. Jos naar Wijckel.
16 sept. Radio maakt bekend dat Maastricht de 15 is ingenomen door de Engelsen.
18 sept. 4 plaatsen in Nederland bezet door de Engelsen.
19 sept. Van af 19 Sept algemeene staking over het geheele land. alle verkeer stopgezet.
Op 17 sept. aanvang spoorwegstaking.
23 sept. Men zegt veel duitse soldaten Kippenburg en rijs.
25 sept. Veel duitse soldaten op rijs en Kippenburg. De vliegende bommen worden op rijs afgeschoten.
9 okt. Van nacht een Duitse vliegmasiene hier neer gekomen 7 dooden.
Twee Duitse Heinkel He-111 bommenwerpers waren met elkaar in botsing gekomen en aan de Griene Singel neergestort.
In totaal kwamen er 10 Duitsers om. Zie: Jan J. van der Veer
- De Luchtoorlog boven Zuidwest-Friesland . Pag. 261-262
10 okt. Van avond een bom ontploft op het land van D. Schotanus Ons huis erg beschadigt. alle ramen stuk.
11 okt. Alles ondersteboven, alle pannen er haast akf veel bekijkers er geweest. ramen er allen uit.
12 okt.
De pannen weer op het dak Luitjen oom en nog meer te kijken.
13 okt. De Molest verzekering de Boel opgenomen.
19 okt. Noodramen er in gezet.
24 okt. De nieuwe ramen erin
25 okt. Alle ramen er in.
16 febr. 1945 Uitbetaald F 2770
20 okt. De Vliegende bommen weer van Rijs vertrokken.
2 okt. Het stookpotje in de kamer gezet.
7 nov. Vreeselijke gebeurtenis: Jacobus Boomsma doodgeschoten in Sneek.
9 nov. Jac Boomsma te Sneek begrafen.
10 nov. Jacobus Boomsma zijn winkel leeg gehaald door de Duitsers.
Districtleider L.O. Karel 1 (J. Boomsma) wordt bij een poging om aan een arrestatie te ontkomen op 6 november doodgeschoten. Iedereen in Gaasterland kende hem.
