De stamboom van den Broek ben ik begonnen met Mies van den Broek. #1. Daarna volgen haar ouders: Henk van den Broek #2 (man) en Henny van den Berg #3 (vrouw) . De reeks wordt vervolgd met de ouders van Henk van den Broek: #4 (man) en #5 (vrouw) Daarna komen de ouders van Henny van den Berg #6 (man) en #7 (vrouw) . Etc. etc. Dit verhaal gaat over de (voor)ouders van Mies en Mies zelf.
De families van den Broek en van den Berg zijn afkomstig uit de streek ten Zuiden en Zuidwesten van Amersfoort. Plaatsen hierbij te noemen (bij opa van den Broek) zijn Beesd, Veenendaal, Renswoude en Ede. Bij oma van den Berg: Ede(rveen), Veenendaal en Rhenen.
Over de familie van opa Henk van den Broek is weinig bekend.
Evenals later haar dochter Mies moest oma Hendrina Christina (Henny) weinig van haar schoonfamilie hebben. De familieverhalen van de voorouders van opa Henk zijn er helaas dus niet.
Opa Henk van den Broek was onderwijzer en is ongeveer in 1913 in Leerdam begonnen.
Oma Henny volgde een opleiding tot coupeuse.
De zaken bij de familie van den Berg in Veenendaal gingen zo slecht dat oma Maria Davelaar (#7) een pension begon. Het liefst had ze onderwijzers als kostgangers, die waren verzekerd van een vast inkomen! Zo kwam opa Henk voor het eerst bij de familie en is met oma Henny getrouwd. Zus Jo trouwde ook met een kostganger/ onderwijzer; oom Cor uit Middelburg.
Henk en Henny gingen in Leerdam wonen. Oma Henny kreeg heimwee en twee jaar later woonden ze in Veenendaal. Daar werd Mies geboren. Opa haalde ondertussen de hoofdakte en Frans LO .
Zijn volgende standplaats was Hooglanderveen, ten noorden van Amersfoort. Zoon Joop werd hier geboren. Hij is hier drie jaar hoofd geweest van het tweemansschooltje.
Tenslotte kwam hij in Hoogland terecht waar hij van1926 tot zijn pensionering in 1958 gestaan heeft. Ook aan een tweemansschool met een riant schoolhuis. Opa Henk van den Broek was nu een gevestigd dorpshoofd van een kleine lagere school , in voor een praatje met iedereen die langs zijn hekje liep en zijn vrouw Hendrina Christina van den Berg, was de mevrouw die het schoolhuis bestierde.
|
Links:opa Henk met Joop Rechts: oma met Mies (1926) |
 : |
| 1920: oma Hennie en opa Henk |
Opa kon met iedereen goed opschieten. Oma Henny daarentegen vond haar aanspraak het liefst bij de notabelen van het dorp. Het moet ongeveer 1926 geweest zijn toen zij met de plaatselijke predikant een reisje langs de Rijn maakte. Uiteindelijk vertrok de dominee . Oma nam weer haar oude plaats in en een jaar later werd dochter Cok geboren.
Het hierbovenstaande was een onderdeel van de orale familiegeschiedenis.
Ma Mies vertelde dat zij als kind in een brief van haar vader gelezen had dat het om dominee Reeser ging. Zij had het thuis nooit aan de orde durven te stellen. Dominee Reeser had een auto.......
(Voor mij aanleiding om een klein onderzoek te starten.
jan. 2011)
In 1921 werd ds Reeser in Hoogland
beroepen.
|
|
februari '21: intrede ds Reeser |
Hij kon uitstekend met zijn gemeenteleden opschieten en ook de katholieken mochten hem graag. 's Zondags na de kerkdienst daverde hij wel eens op zijn grote motor door het dorp.
In 1925 mislukte zijn huwelijk; hij was de eiser.
Hij bleef even populair bij zijn parochie. Vooral het vrouwelijk deel mocht de charmante voorganger graag.
Met de vrouw van een notabele kreeg hij een liefdesrelatie. ( = oma Henny!)
Dit was waarschijnlijk een reden voor hem om in 1929 naar Winterswijk te vertrekken. In 1931 trouwde hij (40) met een dochter (20) van een Hooglandse middenstander.
|
|
|
| |
pastorie Hoogland 1925:rechter bovenraam ds. Reeser. In de tuin Bart Sandbrink:tuinman |
Ondertussen speelde er in Hoogland nog een andere zaak. Van 1925 tot 1934 ontvingen het opvoedingsgesticht Zandbergen aan de Bosweg (Leusderkwartier) in Amersfoort anonieme berichten vol met beledigingen. Andere berichten waren geadresseerd aan verschillende personen in hoofdzakelijk Amersfoort, Hoogland en Winterswijk. Daarin werden zij verzocht behulpzaam te zijn om aan vermeende wantoestanden op Zandbergen een einde te maken. De anonieme correspondentie bestond uit brieven, briefkaarten en ansichtkaarten en leidde tot onrust in genoemde plaatsen. Ook oma Henny had wel eens een kaart gekregen.
Hiervoor werd ds Reeser veroordeeld en werd daardoor in 1933 als predikant ontslagen. In hetzelfde jaar werd hij propagandaleider van de NSB.
In 1970 is hij overleden.
|
| |
Geraadpleegde literatuur: De Bewaarsman; 2004-2 en 2005-1 , R. de Jong- Electorale cultuur en politieke oriëntatie , G.A. Kooy - Het echec van een 'volkse' beweging, Assen 1964. |
| |
Opa heeft nog één keer verandering in de situatie willen brengen; hij wilde naar Indië. Hij werd (helaas) afgekeurd; oma zal dit niet erg hebben gevonden.
De kinderen groeiden op in Hoogland maar waren voor verder onderwijs op Amersfoort aangewezen. In de dertiger jaren kwamen er regelmatig jongens uit Amersfoort over de vloer. Eén van hen was Evert ten Hove die 'vlakbij' in het Soesterkwartier woonde.
De vakanties werden in het begin bij opa en oma in Ederveen doorgebracht. Daar ging men op de fiets heen. In de grote villa "Ruimzicht" ontmoetten ze daar zus Jo met haar gezin , die er ook de maand augustus kwam logeren. Iedere familie had zijn eigen kamer. De mannen hielpen mee eieren in te pakken. Oma Davelaar bracht een aanzienlijk deel van de dag zwoegend in de keuken door.
Later werd er in Zoutelande een huis gekocht met steun van opa Ederveen (Cornelis van den Berg) . Door het jaar woonde daar een onderwijzer in die er tijdens de vakantie uit moest, om plaats te maken voor de familie.
In de oorlog werd het huis in Zoutelande gebombardeerd en is later niet meer door de familie gebruikt. Tot in de zeventiger jaren ging de familie nog naar Zoutelande met vakantie.
Vóór de oorlog had zo het leven zijn eigen gangetje. Op school vertelde opa Henk graag en één van zijn meeste favoriete vakken was wel biologie. Kinderen namen planten en bloemen, die ze onderweg zagen, mee naar school en opa Henk benoemde ze. Zo kregen de kinderen een grote kennis op dit gebied. Marijke, die bij haar opa Henk in de klas gezeten heeft, geldt in de familie nog als een expert. Daarnaast leidde Opa de jongelingsvereniging achter in de kerk en oma hield de meisjesvereniging thuis bezig met 'nuttig handwerken'. Voor de oudere jeugd had je de zaterdagavond; dan flaneerden jongens en meisjes in de Langestraat in Amersfoort heen en weer en de spanning zat in het moment dat je naar huis gebracht werd. Vooral voor Mies waren dit prachtige tijden. Fuiven in avondjurk (door oma gemaakt) , Fred Astaire, Johnny Weissmüller, Sherley Temple, Diana Durbin,Christina Sönderland en Boyd Bachman in Amacitia, bekende radioprogramma's: de Ramblers, de Kilima's, hoorspelen. De gemengde wandelclub DVT (De Vrolijke Tippelaars) mag zeker niet vergeten worden.
De Mobilisatie gooide echter roet in het eten. De Hollandse Waterlinie liep dwars door het dorp en in de school van Hoogland moesten soldaten ondergebracht worden.
In 1963 heb ik opa, op een avond dat we alleen in de flat aan de Surinamelaan waren, gevraagd naar zijn oorlogsherinneringen. Hij heeft het de hele avond alleen maar over de Mobilisatie gehad. Samen met Cok, zijn dochter van 9 jaar, runde hij de kantine in de school. Hij vond het een prachtige tijd. Over de latere oorlogsjaren heeft hij het, voor zover ik het mij nog kan herinneren, nauwelijks gehad.
Toen de oorlog begon, was heel Hoogland geëvacueerd naar Edam. Teruggekomen waren er heel wat huizen vernield doch de school en het huis stonden er nog.
Vader Evert heeft in de oorlog in Duitsland gewerkt. Hij heeft er wel over verteld maar de eerste jaren na de oorlog praatte je daar niet over. Na de laatste keer verlof in Nederland is hij ondergedoken en heeft in Amersfoort de bevrijding meegemaakt.
Niet alleen hij maar verschillende andere jongens toonden belangstelling voor Mies. Oma Henny heeft hem echter altijd gepusht; als er een ander was dan moest Joop altijd Evert ophalen. Aan het eind van de oorlog bleek Mies in blijde verwachting te zijn van Marijke. De a.s. schoonzusters Hennie en Jo moesten dit aan hun ouders gaan vertellen. Oma Geertje vatte alles laconiek op: "Je kunt er niets meer aan doen". Ze trouwden en kregen als woning een appartement aan de Bergstraat in Amersfoort.
|
|
|
20 december 1944: trouwstoet naar gemeentehuis en kerk |
gemeentehuis |
|
trouwfoto |
Na de oorlog betrokken ze een houten semi-permanente woning in Hoogland.
Evert werd vertegenwoordiger bij van 't Klooster en later boeknouder bij van Dijk. Deze firma bezat een grasdrogerij in Blankenham, een plaatsje aan de dijk bij Luttelgeest en Vollenhove tegen de Noordoostpolder aan, die ze wilde verkopen. Evert zag zijn kans schoon en kreeg het financiëel voor elkaar deze grasdrogerij in 1950 te kopen.
Annelies en Jacqueline
waren ondertussen geboren en oma Henny nam voor een deel de opvoeding van de meisjes over. Evert zat ondertussen in de kost in Blankenham. Dit weekendhuwelijk heeft vier jaren geduurd. Paul was in 1953 ook geboren.
Tegen de zin in van Mies werd er naar huizen gekeken: Vollenhove, Steenwijk en Emmeloord. Het werd het huis aan de Lijsterbesstraat in Emmeloord. De overgang naar Emmeloord was vrij heftig. Voor Mies die nu voor het eerst onder de vleugels van haar moeder uit moest en voor de kinderen die van een rustig dorp, naar een energieke plaats in opbouw, moesten verhuizen. Kinderen wennen vrij gemakkelijk aan nieuwe situaties maar ouderen hebben daar meer moeite mee. Zo ging de familie ten Hove met de auto nog jarenlang elk weekend naar Hoogland. De TV ging in de koffer mee. Vrijdagmiddag vertrokken zij en maandagmorgen tegen tienen (speelkwartier) kwamen ze weer terug. Ook sinterklaas en oud en nieuw werden in Hoogland gevierd. Oma Henny kon goed sinterklaasgedichten maken.
1955: Paul, Jacqueline, Annelies en Marijke
Toen de kinderen groter werden, gaf dit uiteraard problemen.Zeker toen er jongens in het spel kwamen, werd het steeds moeilijker iedereen mee te krijgen.
Duidelijk staat nog die keer voor ogen dat de hele familie al een tijd op Mies in de auto zit te wachten. Er is in het hele huis geen Mies meer te bekennen na het bloemen watergeven, tot ze plotseling boven gesignaleerd wordt; ze is de bovenverdieping nog even aan het stofzuigen. Regelmatig moesten ze onderweg rechtsomkeert maken omdat er iets vergeten was. Kampen werd het 'point of no return' voor Evert.
Opa Henk ging tenslotte met pensioen en moest het schoolhuis verlaten. Ze gingen in een flat aan de Surinamelaan in Amersfoort wonen. Daarme kwam er ook een eind aan het op en neer reizen van de gehele familie van Emmeloord naar Hoogland.
Opa Henk kon zich nu wijden aan zijn hobby: de dahliatuin. Toch heeft hij tot aan zijn dood ingevallen op lagere scholen.
Als hij een verhaal in familiekring wilde vertellen zei oma Henny vaak: "Ach Henk, laat mij het maar vertellen. Ik kan het toch beter".
"Hij was een goede lobbes", zei ma Mies later over hem. Hij verbood Joop en Mies nooit iets. Met jongste dochter Cok had hij het meeste contact.
Oma Henny ging langzamerhand achteruit. Eerst reed ze nog op haar brommer regelmatig naar haar familie. Maar op zekere dag had ze een lekke band en stalde de brommer bij een huis waarbij ze aangebeld had en kwam met de bus terug. Ze heeft dat huis nooit meer terug kunnen vinden. De nieuwe brommer stond later onder een kleedje op haar slaapkamer. Toen wij in 1974 eens langs kwamen en de kinderen aanbelden, vroeg zij : "Wie zijn jullie ouders, leuke kindertjes?". "Marijke en Johan!". "Dat kan niet", antwoordde ze, "want Marijke kon geen kinderen krijgen".
In een verpleeghuis heeft ze haar laatste jaren doorgebracht.
|
